فرآیند برنامهریزی نیروی انسانی:
برنامهریزی نیروی انسانی شامل دو اصل عمده است.
1- توجه به نیازمندیهای نیروی انسانی یک سازمان و برآورد آن
2- توجه به منابع و ذخائر نیروی انسانی و چگونگی استفاده از آن.
از این‌رو کار عمده برنامهریزی نیروی انسانی مطالعه این دو عامل عمده به صورت کمی و کیفی و پیشنهاد خط‌مشی‌ها و ضوابطی است که بتواند جای خالی نیازمند‌یها را با منابعی که در اختیار دارد پر نماید. به طور کلی برنامهریزی نیروی انسانی در سطح کلان معمولاً شامل پیش‌بینی نیروی انسانی موردنیاز ایجاد تعادل در عرضه و تقاضای نیروی کار مطابق با هدف‌های توسعه است. فرآیند برنامهریزی نیروی انسانی موردنیاز در سطح کلان بطور خلاصه شامل مراحل زیر است:
1- پیش‌بینی سطح و الگوی فعالیت اقتصادی در مقاطع زمانی آینده است (هدف‌های رشد) تخمین تقاضا برای نیروی انسانی با صلاحیت در بلندمدت در سطح وزارتخانه‌ها و برحسب نیازهای کلان اقتصادی انجام می‌شود.
2- تدوین هدف‌ها برای مشاغلی است که برنامهریزی برای آنها مناسب تشخیص داده می‌شود.
3- تبدیل هدف‌ها به نیازهای شغلی برآورد تعداد افرادی که در هر طبقه شغلی برای تحقق ستانده‌های برنامهریزی شده لازم خواهند بود این ارقام معمولاً از پیش‌بینی‌های کلان اقتصادی استخراج می‌شود.
4- تبدیل نیازهای شغلی به نیازمندیهای مختلف نیروی انسانی واجد شرایط.
5- برآورد تعداد نیروی انسانی از کل افراد تحصیلکرده موجود (با احتساب بازنشستگی، فوت و غیره).
6- مقایسه تعداد بازماندگان با تعداد مطلوب موردنیاز.
7- کسر شمار افرادی که فارغ‌التحصیل شده اما وارد نیروی کار نمی‌شوند.
8- مرحله‌بندی سال فارغ‌التحصیلان در طول برنامه.
9- تبدیل شمار سالانه فارغ‌التحصیلان مطلوب به برآورد شمار دانشجویان جدید.
10- برآورد ورودی‌های جدید موردنیاز به هر شاخه آموزش عالی.
سرانجام فرآیند برنامهریزی نیروی انسانی در یک سازمان شامل دو بخش عمده است:
عبارت است از بررسی متغیرهای محیطی که بر برنامهریزی نیروی انسانی تأثیر می‌گذارند. این متغیرها شامل دو گروه متغیر خارجی و عوامل داخلی هستند. متغیرهای خارجی که برنامهریزی نیروی انسانی را تحت‌تأثیر قرار می‌دهند عبارتند از: حکومت، ملاحظات فرهنگی، سهام‌داران، رقبا، مشتریان، تکنولوژی و عوامل و شرایط جغرافیائی و اقتصادی و غیره. عوامل داخلی یا سازمانی که بر برنامهریزی نیروی انسانی تأثیر می‌گذارند شامل هدف‌ها، استراتژی‌ها، خط‌مشی‌ها و اندازه ساخت سازمان و غیره است.
بخش دوم:
برنامهریزی نیروی انسانی است که بر پایه و به موازات برنامهریزی استراتژیک انجام می‌گیرد و شامل مراحل زیر است:
1- برآورد نیروی انسانی موجود (تجزیه و تحلیل وضعیت موجود نیروی انسانی).
2- پیش‌بینی نیاز به نیروی انسانی.
3- مقایسة بین نیروهای انسانی موجود و موردنیاز که به تعیین کمبود یا مازاد نیروی انسانی و یا تعادل عرضه و تقاضای نیروی انسانی می‌انجامد.
4- تعیین هدف‌ها و خط‌مشی‌ها در مورد کمیت و کیفیت نیروی انسانی.
5- تنظیم برنامه‌های اجرائی (برنامه‌های گزینش، استخدام، بکارگماری، جابجائی، آموزش و بهسازی).
6- کنترل و ارزیابی به منظور تعیین میزان تحقق هدف‌های برنامه‌های نیروی انسانی و مشخص کردن نقاط قوت و ضعف برنامه‌ها، (2- ص 68-67).
منابع:
1- برادران، مظاهر. برنامهریزی نیروی انسانی، نشریه کارمند، شماره 14، مرداد 77.
2- حداد، قاسم. برنامهریزی نیروی انسانی در شرکت برق منطقه‌ای مازندران و ارائه یک الگوی برنامهریزی نیروی انسانی پیشنهادی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علوم و فنون مازندران، 74-1373.
3- حیدرزاده، لطف‌اله. الگوی برنامهریزی تأمین نیروی انسانی برای یک نیروگاه (نکاء)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد (ضمن خدمت)، دانشکده علوم اداری و مدیریت بازرگانی، دانشگاه تهران.
4- سید جوادین، سیدرضا. برنامهریزی نیروی انسانی، انتشارات دانشکده مدیریت دانشگاه تهران، چاپ دوم، تهران، فروردین 75.
5- فرجاد، محمدعلی. اصول برنامهریزی آموزشی و درسی، انتشارات الهام، چاپ اول، تهران، پائیز 74.
6- میرسپاسی، ناصر. مدیریت منابع انسانی و روابط کار، انتشارات میر، چاپ هفدهم، تهران، 1377.
7- معینی، صغری. فرهنگ واژه‌ها و اصطلاحات مدیریت و سازمان، ناشر، وزارت کشاورزی، چاپ اول تهران، 1370.
8- واکر، جیمزدبلیو. برنامهریزی استراتژیک منابع انسانی، مترجم: خدابخش داشگرزاده، مؤس
